პათოლოგია მედიცინისა და ფსიქოლოგიის ერთ-ერთი ძირითადი სფეროა, რომელიც ადამიანის ჯანმრთელობის სხვადასხვა დარღვევებს იკვლევს. თუმცა, პათოლოგიურ მდგომარეობებს ხშირად სამართლებრივი განზომილებაც აქვს, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ისინი დაკავშირებულია დანაშაულთან, ოჯახურ ძალადობასთან ან საზოგადოებისთვის საშიშ ქცევებთან. ამ სტატიაში განვიხილავთ პათოლოგიური სიყვარულისა და ფსიქიკური აშლილობის სამართლებრივ მხარეებს, ასევე განვიხილავთ ცნობილ სამართლებრივ პრეცედენტს.
პათოლოგიური სიყვარული და მისი სამართლებრივი გამოწვევები
პათოლოგიური სიყვარული ფსიქიკური აშლილობის ერთ-ერთი ფორმაა, რომელიც ხასიათდება მანიაკალური დამოკიდებულებით კონკრეტულ პირთან. ასეთი ურთიერთობები ხშირად იწვევს ძალადობას, დევნას (სტალკინგს) და სხვა კანონდარღვევებს, რაც სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის საფუძველს ქმნის.
საქართველოში, ისევე როგორც სხვა სამართლებრივ სისტემებში, პირადი თავისუფლების დარღვევა, დევნა, მუქარა და ოჯახური ძალადობა სისხლის სამართლის კოდექსით დასჯადია. მაგალითად, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 151-ე მუხლი ითვალისწინებს პასუხისმგებლობას მუქარაზე, ხოლო 151(1) მუხლი – დევნაზე, რომელიც განსაკუთრებით ეხება პათოლოგიურ ურთიერთობებს.
ფსიქიკური აშლილობა და პასუხისმგებლობის საკითხი
სამართლებრივი თვალსაზრისით, პირი, რომელიც ფსიქიკური აშლილობით იტანჯება და ამ მდგომარეობაში ჩადის დანაშაულს, შესაძლოა, სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლდეს. ამგვარ შემთხვევებში, სასამართლო სამედიცინო ექსპერტიზის საფუძველზე ადგენს, იყო თუ არა დამნაშავე განსასჯელუღიარებელი (შეურაცხადი) დანაშაულის ჩადენის მომენტში.
საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 16-ე მუხლი განსაზღვრავს, რომ პირი არ ექვემდებარება პასუხისმგებლობას, თუ ის დანაშაულის ჩადენის დროს ფსიქიკური აშლილობით იყო შეპყრობილი და ვერ აცნობიერებდა საკუთარ ქმედებებს. თუმცა, ასეთ შემთხვევებში შეიძლება გამოყენებულ იქნას იძულებითი სამედიცინო ღონისძიებები.
ცნობილი პრეცედენტი: ლორენა ბობიტის საქმე
პათოლოგიური სიყვარულისა და ფსიქიკური აშლილობის ერთ-ერთი ცნობილი სამართლებრივი შემთხვევა ლორენა ბობიტის საქმეა, რომელიც 1993 წელს მოხდა აშშ-ში. ლორენა ბობიტმა, მრავალწლიანი ოჯახური ძალადობის შემდეგ, ქმარს მძიმედ მიაყენა დაზიანება, რასაც სასამართლო ფსიქიკური აშლილობის ფონზე ჩადენილ ქმედებად მიიჩნევდა.
სასამართლომ მას პასუხისმგებლობა მოუხსნა დროებითი ფსიქიკური აშლილობის გამო და ამის ნაცვლად, იგი სავალდებულო ფსიქიატრიულ მკურნალობაზე გაგზავნა. ეს საქმე პრეცედენტად იქცა ოჯახური ძალადობის მსხვერპლთა დაცვისა და ფსიქიკური აშლილობის სამართლებრივი შეფასების მიმართულებით.
პათოლოგიური სიყვარული და ფსიქიკური აშლილობები ხშირად სერიოზულ სამართლებრივ შედეგებს იწვევს. სამართლებრივი სისტემა ასეთ შემთხვევებში ცდილობს, გაითვალისწინოს როგორც დაზარალებულის დაცვა, ასევე დამნაშავის ფსიქიკური მდგომარეობა. სასამართლო პროცესებში გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს სამედიცინო ექსპერტიზას, რომელიც განსაზღვრავს, უნდა მიეცეს თუ არა პირს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა.
ამგვარი საკითხების სამართლებრივი განხილვა საზოგადოებაში ცნობიერების ამაღლებას ემსახურება და ხელს უწყობს როგორც მსხვერპლთა დაცვას, ისე სამართლებრივი მექანიზმების გაუმჯობესებას.

ვებგვერდის ადმინისტრატორი.